Is speelgoed van belang voor de ontwikkeling van kinderen, en dan met name peuters? Zo ja, wat voor speelgoed?
Dat is een korte maar krachtige vraag die ik volmondig met ‘ja’ kan beantwoorden. Speelgoed heeft een belangrijke functie in de ontwikkeling van kinderen. Het is niet zo dat kinderen per se moeten spelen om zich te kunnen ontwikkelen.
Spelen is een ‘luxe’ bezigheid. Het ‘hoeft’ niet per se. Kinderen doen het eigenlijk omdat ze ertoe worden uitgelokt door allerlei materialen en spulletjes om hen heen. Spelen wordt uitgelokt door de knopjes op de telefoon en de video, spelen wordt uitgelokt door stokjes in het bos. Maar spelen wordt natuurlijk gemakkelijker uitgelokt door materialen die specifiek voor kinderen zijn gemaakt.
Daarom is speelgoed voor kinderen zo leuk. Het is mooi van kleur, ze kunnen er veilig mee experimenteren (speelgoed moet aan speciale eisen voldoen voor het verkocht mag worden voor kinderen onder de drie jaar, er staat dan ook altijd op de verpakking of het voor peuters geschikt is).
Speelgoed lokt kinderen uit om iets te doen. En dat maakt dat speelgoed zo belangrijk kan zijn voor de ontwikkeling. Door te spelen oefenen kinderen namelijk belangrijke zaken. Ten eerste oefenen ze hun motoriek.
Wanneer een peuter druk bezig is met een bal of autootjes, moet hij daarvoor allerlei bewegingen maken. Grote dingen als een driewieler, een schommel, een klimrek dagen een peuter uit de grove motoriek te trainen. En kleine prutsspeeltjes, met knopjes, schuifjes, blokjes, kralen, puzzelstukjes et cetera dagen hem uit de kleine motoriek en de precieze bewegingen te oefenen. Zo leren kinderen om steeds fijnere bewegingen te maken. De puzzels zullen eerst bestaan uit een paar heel grote stukken, maar die worden kleiner en het worden er ook steeds meer.
Door het spelen oefenen kinderen ook allerlei andere vaardigheden. Zo leren ze zich steeds langer te concentreren. Als een speeltje interessant is, wil een peuter er graag iets langer mee doorgaan. Daarvoor heeft hij uithoudingsvermogen nodig, concentratievermogen. En hij moet ook snappen wat hij aan het doen is, anders is de lol er snel af.
Spel stimuleert kinderen dan ook om dingen te gaan onderzoeken, te begrijpen. En daardoor wordt hun intellectuele vermogen verder ontwikkeld. Bovendien worden kinderen uitgedaagd om te knutselen, te tekenen, te schilderen, te plakken… en dat zijn allemaal vaardigheden die je nodig hebt op school of in het latere bedrijfsleven.
Spelletjes beginnen peuters ook steeds meer te leren met andere kinderen om te gaan. Zo kunnen driejarigen soms al een beetje samenwerken bij het spelen van lottospelletjes of domino. Het gaat nog om simpele regels en het gaat ook wel eens fout, maar het begin is er. Tenslotte wordt ook de fantasie van kinderen gestimuleerd. Kinderen worden uitgedaagd om een ‘verhaal’ te bedenken. Dat gaat heel automatisch en begint al een beetje bij driejarigen. Die zetten een hoed op en voelen zich een meneer of mevrouw of een heks of een tovenaar.
Ze leren hierdoor ook de volwassen wereld na te doen. Allerlei speelgoed toont de grotemensenwereld in het klein: een winkeltje, stoffer en blik, keukentje et cetera. Daarmee doen kinderen na wat ze hun ouders en anderen zien doen. En zo worden ze stapje voor stapje voorbereid op het echte leven.
Kortom, spelen is een luxe voor kinderen, ze hoeven het niet te doen, maar áls ze spelen leren ze enorm veel nuttige dingen aan. Het speelgoed daagt hen daarbij uit.
Een paar voorbeelden van speeltjes voor driejarigen:
- Materiaal dat uitdaagt tot bewegen: badspeeltjes, cd met kinderliedjes en/of dansmuziek, driewieler, step, bal, slee, kar, trekbeest, schommel, glijbaan.
- Materialen om mee te knutselen en voor de fijne motoriek: grote kralen, duplo, blokken, puzzel met vier stukjes, vloerpuzzel, krijtjes en schoolbord, vingerverf, potloden, klei.
- Materiaal dat de fantasie prikkelt: poppen, knuffels, simpele verkleedkleren (hoed, tas, schortje), plastic dierfiguurtjes, poppenkastpoppen, prentenboeken, winkelspulletjes, serviesje, schoolspulletjes.
- Simpele spelletjes: lotto, domino, kwartet.